کلاس بندی Clean Room (اتاق تمیز) به سیستم های طبقه بندی اتاق ها و محیط های کنترل شده اطلاق می شود که به منظور جلوگیری از آلودگی و حفظ کیفیت محصولات در صنایع خاص مانند صنایع دارویی، الکترونیک، غذا و دیگر صنایع حساس طراحی شده اند. کلاس های مختلف اتاق های تمیز بر اساس معیارهایی مانند تعداد ذرات معلق در هوای اتاق و اندازه آنها مشخص می شوند. برای مثال، در استانداردهای بین المللی مانند ISO 14644-1، اتاق های تمیز به کلاس های مختلفی تقسیم می شوند که هر کدام محدودیت های خاصی برای تعداد ذرات در هر متر مکعب هوا دارند.
اتاق تمیز که معمولاً در تولید یا تحقیقات علمی استفاده می شود، محیط کنترل شده ای است که دارای سطح پایینی از آلاینده ها مانند گرد و غبار، میکروب های موجود در هوا، ذرات آئروسل و بخارات شیمیایی است. به طور دقیق، اتاق تمیز دارای سطح کنترل شده ای از آلودگی است که با تعداد ذرات در متر مکعب در اندازه ذرات مشخص مشخص می شود. هوای محیط بیرون در یک محیط شهری معمولی حاوی 35000000 ذره در هر متر مکعب، 0.5 میکرون و قطر بزرگتر است که مطابق با اتاق تمیز ISO 9 است که در پایین ترین سطح استانداردهای اتاق تمیز قرار دارد.
از آنجایی که اتاق تمیز در ایران به طور کامل شناخته شده نیست، برای آگاهی بیشتر از آن و ویژگی های که دارد، پیشنهاد می کنیم مطلب زیر را مطالعه نمایید:
اتاق تمیز چیست؟
انواع کلاس بندی Clean Room
کلاس های مختلف Clean Room شامل موارد زیر است:
- کلاس 1: بسیار تمیز، اجازه وجود حداقل ذرات را می دهد.
- کلاس 10: حداکثر 10 ذره 0.5 میکرون یا بزرگتر در هر فوت مکعب.
- کلاس 100: حداکثر 100 ذره 0.5 میکرون یا بزرگتر در هر فوت مکعب.
- کلاس 1000: حداکثر 1000 ذره 0.5 میکرون یا بزرگتر در هر فوت مکعب و ...
هر چه کلاس اتاق تمیز بالاتر برود، محدودیت های بیشتری در مورد آلودگی و ذرات مجاز است. این کلاس ها به کمک تجهیزات خاصی مانند فیلترهای HEPA (فیلترهای با کارایی بالا) و سیستم های کنترل دما و رطوبت حفظ می شوند تا محیطی مناسب برای فرآیندهای حساس ایجاد گردد.
استانداردهای اتاق تمیز
بر اساس میزان تمیزی هوا طبقه بندی می شوند. در استاندارد فدرال 209 (A تا D) ایالات متحده، تعداد ذرات مساوی و بزرگتر از 0.5 میلی متر در یک فوت مکعب هوا اندازه گیری می شود و از این تعداد برای طبقه بندی اتاق تمیز استفاده می شود. این نامگذاری متریک در جدیدترین نسخه 209E استاندارد نیز پذیرفته شده است. استاندارد فدرال 209E در داخل کشور استفاده می شود. استاندارد جدیدتر TC 209 از سازمان بین المللی استاندارد است. هر دو استاندارد یک اتاق تمیز را بر اساس تعداد ذرات موجود در هوای آزمایشگاه طبقه بندی می کنند. استانداردهای طبقه بندی اتاق تمیز FS 209E و ISO 14644-1 به اندازه گیری ها و محاسبات ویژه ذرات برای طبقه بندی سطح تمیزی اتاق تمیز یا منطقه تمیز نیاز دارند. در انگلستان، استاندارد بریتانیایی 5295 برای طبقه بندی اتاق های تمیز استفاده می شود. این استاندارد قرار است توسط BS EN ISO 14644-1 جایگزین شود.